Lockdown, ηρωισμός και ήθος

Λίγο πριν ευθυγραμμιστεί η ζωή μας στην κανονική λειτουργία, η κοινωνία διέρχεται μια βαθιά κρίση. Πολιτική, ουμανιστική, οικονομική. Για σταθείτε λίγο. Σε ποια κανονικότητα αναφερόμαστε. Η κανονικότητα της προηγούμενης δεκαετίας υποχρέωσε χιλιάδες δανειολήπτες να χάσουν τα σπίτια τους, εκτόξευσε την ανεργία, υποβάθμισε τη στοιχειοθετημένη μόρφωση των νεοεισερχομένων στην αγορά εργασίας, μειώνοντας μισθούς και υποτιμώντας εργασιακά κεκτημένα έναντι των πολυεθνικών συμφερόντων.

Η έξοδος της οικονομικής κρίσης μας κληροδότησε μια ζοφερή αύξηση. Την περίοδο 2009-2015 το ποσοστό των αυτόχειρων αυξήθηκε κατά 33%, με τα στοιχεία να αναφέρονται τα υψηλότερα ποσοστά αυτοχειρίας στις περιοχές με υψηλότερα τα αντίστοιχα ποσοστά ανεργίας. Βιώσαμε σαν κοινωνία αλλά και σαν ανθρωπότητα, εν πολλοίς, παρατηρώντας τα γεγονότα ανά τον κόσμο, μια τεκτονική κρίση που ξεπερνάει την κρίση χρέους. Υπάρχει διαφορά ανάμεσα στους ανθρωπιστές και τους υλιστές, όμως η ομαλή λειτουργία των κοινωνιών προϋποθέτει τη συνειδητοποίηση ότι η αρχή και το τέλος τους είναι ο άνθρωπος, ορμώμενος από την υποχρέωση να διαμορφώνει πολιτικά και κοινωνικά την πολιτεία του.

Η γενιά μας διέπεται από μια πρωτόγνωρη πάλη που ξεπερνάει την πάλη των τάξεων και ανάγεται στην πάλη του ήθους. Είναι απολύτως κατανοητή η αγωνία των οικονομολόγων για τους αριθμητικούς στόχους που θέτουν, ωστόσο είναι ανήθικη η προσέγγιση που συγκρίνει την μακροημέρευση( όπως τουλάχιστον αυτή πραγματώθηκε τη δεκαετία της κρίσης) της οικονομίας με την ανθρώπινη ζωή. Είναι ανήθικο να διατυπώνονται τέτοιες δηλώσεις από επίσημο αξιωματούχο, τη στιγμή που η εμπειρία μας από την προσπάθεια δημοσιονομικής εξυγίανσης, αφορούσε τις τράπεζες και τις πολυεθνικές.

Ένα διαρκές γενικευμένο lockdown θα είναι καταστροφικό σε πολλά επίπεδα. Αυτό είναι αδιαμφισβήτητο. Είναι, όμως, αδύνατο να υποστηρίζουμε την ανάπτυξη και την οικονομική ευημερία, στηρίζοντας αποκλειστικά την ανώτερη τάξη. Η πάλη των τάξεων είναι υπαρκτή και πάντα θα είναι, η ευημερία, όμως, των κοινωνιών θα πρέπει να εφάπτεται στην ευημερία όλων των τάξεων. Το επιχείρημα ότι οι πλούσιοι θα γίνουν πλουσιότεροι και οι φτωχοί φτωχότεροι πάλιωσε. Η πολιτική σκηνή χρειάζεται καινούργια, αν μου επιτρέπεται, συνθήματα.

Στην τεράστια ηθική και ανθρωπιστική κρίση που διανύουμε, οι κοινωνίες έχουν το ηθικό βάρος της αναγνώρισης της ευθύνης και στο πλαίσιο αυτό, τη δεδομένη στιγμή όλοι πρέπει να το αναλάβουμε. Ευθύνη πολιτική και πολιτισμική, που ξεπερνάει τα εθνικά μας σύνορα. Είναι ανάληψη ευθύνης μιας γενιάς για τον τρόπο που δρούμε και αλληλεπιδρούμε στο προσωπικό, κοινωνικό και πολιτικό πεδίο. Είναι το ηθικό χρέος της ανθρωπότητας να βρει τις ισορροπίες της και των τάξεων να κοιτάξουν πέρα από το πεδίο των συμφερόντων τους, με σεβασμό στον άνθρωπο και τη φύση ώστε η σύγκρουσή τους να είναι αρμονική και όχι μοιραία.

Είναι, ακόμα, μεγαλύτερη η ευθύνη των πολιτικών να αναλάβουν το βάρος της ιστορίας με αξιοπρέπεια. Οι διαφημιστικές εκστρατείες δημιουργήθηκαν για να επηρεάζουν οπαδικά τους ανθρώπους και γίνεται σαφές ότι όταν σε περιόδους υγειονομικής κρίσης χρησιμοποιούνται από την εκάστοτε πολιτειακή ηγεσία, ως εργαλείο πειθούς αλλά και επίκλησης στο συναίσθημα, είναι τουλάχιστον αισχρό και ανήθικο. Είναι πολιτικός ξεπεσμός, αξιοποιώντας τη διαφήμιση, να αποποιείσαι με μανιχαϊστικό τρόπο τις ευθύνες για τη δημιουργία ενός κράτους με επίκεντρο τον πολίτη και τον άνθρωπο. Είναι πολιτική αποτυχία, στη σύγχρονη εποχή, να την εκμεταλλεύεσαι με στόχο τη μαζική επιρροή και την προπαγάνδα, τη στιγμή που κατάφωρα αποσοβώνται οι ατομικές και πολιτικές ελευθερίες, όπως αυτές εγγράφονται στη δημόσια υγεία, την παιδεία και στο συνδιαλέγεσθαι.

Το αν η ηγεσία είναι βουτηγμένη στο σκοταδισμό των σκανδάλων, αυτόν που χρόνια κληρονόμησε η χώρα μας, θα το δείξει η μεταγενέστερη ιστορία. Αλλά μια στιγμή. Ποιος δίνει στην ηγεσία το δικαίωμα να βαφτίζει καινούργιους ήρωες; Δε νομίζω ότι αυτοί οι άνθρωποι που εργάζονται στην πρώτη γραμμή της κρίσης, ρωτήθηκαν αν θέλουν να γίνουν ήρωες. Το δικαίωμά σου να τους αποκαλείς έτσι σταματάει τη στιγμή που δεν προνόησες να εξασφαλίσεις κανένα εργασιακό δικαίωμα για αυτούς. Τη στιγμή που πειθανάγκασες αυτούς αλλά και μια ολόκληρη κοινωνία να είναι αποκλεισμένη με το επιχείρημα της προστασίας της ανθρώπινης ζωής που τόσο κίβδηλα μεταδίδεται άμεσα με διαφημίσεις και διαγγέλματα, που παραπέμπουν σε άλλες εποχές.

Ε, λοιπόν, άφησε αυτούς που αποκαλείς ήρωες να είναι επειδή το επέλεξαν και όχι επειδή τους υποχρέωσες. Ίσως οι περισσότεροι από αυτούς είναι άνθρωποι που θέλουν να έχουν μια ευτυχισμένη ζωή μέσα από την κοινωνική ευγνωμοσύνη και όχι την πολιτική αγνωμοσύνη. Θυμηθείτε πόσοι άνθρωποι της πρώτης γραμμής οδηγήθηκαν στην αυτοχειρία. Ίσως αυτοί οι άνθρωποι δε θέλουν να είναι ήρωες ή καλύτερα δε θέλουν να είναι οι δικοί σας ήρωες, αλλά οι ήρωες της δικής του ζωής.